WOODY ALLEN thường trích dẫn câu nói: Tôi không e ngại cái chết – Tôi chỉ không muốn ở đó khi nó diễn ra.
Thật không may cho Woody Àllen, anh ta chắc chắn phải ‘ở đó’ và phải ý thức ngay tại thời điểm chết nhiều hơn những thời điểm khác trong cuộc đời. Như vậy, tôi sẽ nói điều gì với những người giống như Woody Àllen về cách thức chuẩn bị cho cái chết?
Nếu anh ta có phần cởi mở, tôi sẽ đề cập đến Bồ Đề Tâm, với tầm nhìn to lớn về lòng từ ái, bi mẫn và mong ước giải thoát tất cả chúng sinh hữu tình. Tôi cũng sẽ nói với anh ta rằng tất cả những thứ mà chúng ta thấy, nghe, xúc chạm và v.v… – kể cả sự sinh ra và chết đi – chỉ là những điều phóng chiếu từ Tâm thức của mỗi người.
Thực Hành Chánh Niệm
Woody, hãy nhìn cốc cà phê của anh. Chỉ quan sát nó.
Nếu như, khi quan sát cốc cà phê, bạn nhận ra mình lại đang suy nghĩ về chiếc xe ô tô, hãy chỉ đem Tâm trở lại với cốc cà phê. Hãy thử làm như vậy vài lần.
Nếu muốn, bây giờ bạn có thể thực hiện thêm một số bước nữa.
Thay vì tập trung vào cốc cà phê, hãy quan sát những ý nghĩ đang lướt qua Tâm bạn ở mỗi khoảnh khắc.
Chỉ chăm chú nhìn vào ý nghĩ đó. Đơn thuần là quan sát nó.
Không để ý nghĩ đó vướng víu vào những ý nghĩ kế tiếp.
Không phân tích ý nghĩ, không chối bỏ, không tán đồng và không đặt nặng ý nghĩ đó.
Quan sát một ý nghĩ, không nhất thiết là ý nghĩ đó phải thú vị. Thậm chí, nếu như ý nghĩ đó quá trần tục, sáo rỗng và tẻ nhạt nhưng chỉ cần nó xuất hiện trong Tâm bạn, chỉ cần nhìn rõ nó, đừng cố gắng chỉnh sửa hoặc cải thiện ý nghĩ đó.
Đây là những gì tôi sẽ nói với Woody Àllen. Và tôi sẽ lập đi lập lại nhiều lần.
Bằng cách đưa những lời khuyên của tôi vào thực hành, Woody, bạn sẽ nhận ra năng lực của Tâm bạn thật sự mãnh mẽ đến dường nào. Chính bản thân bạn cũng sẽ nhận thấy rằng Tâm thức không ngừng tạo ra những phóng chiếu, nhưng Tâm cũng ngay tức khắc quên đi những gì nó vừa thực hiện. Bạn sẽ thấy Tâm thức bắt đầu tin rằng tất cả những gì nhận thức được, bên ngoài Tâm, nó đều cho là thật và nghĩ rằng mọi thứ ‘ở đó’, sau đó quên rằng chính nó vừa tạo ra những sự phóng chiếu.
Một khi Tâm tin chắc rằng mọi thứ ở ‘bên ngoài’ và ‘riêng biệt’, Tâm bắt đầu học cách tách nó ra khỏi những phóng chiếu do chính nó tạo ra. Cam đoan rằng Tâm thức hoàn toàn tách biệt khỏi những gì nó thấy, Tâm phóng chiếu tất cả những ý tưởng và khái niệm để rồi sau đó, nó quay lại tìm kiếm. Chẳng hạn như, Tâm phóng chiếu ra khái niệm ‘Thượng Đế’, sau đó luẩn quẩn trong vòng tròn để cố gắng tìm kiếm Thượng Đế đó. Tâm thức như một kẻ bạo dâm! Trong lúc Tâm muốn cảm thấy bị Thượng đế xa lánh, nó cũng cảm thấy cần một đối tượng để hướng về cầu nguyện.
Một khi nhận ra mọi sự bạn thấy chỉ là phóng chiếu của chính Tâm thức, bạn đang tiến rất tốt trên con đường dẫn đến sự thấu hiểu rằng ‘mọi thứ’ tất yếu bao gồm sự sinh ra, chết đi, tiến trình sống và chết. Kết hợp thông tin này và thực hành sẽ giúp nới lỏng những tư tưởng chấp chặt của bạn về những gì ‘cuộc sống’ thật sự đang là. Bạn sẽ bắt đầu nhận ra rằng đời người và cuộc sống chỉ đơn thuần là những phần của ảo tưởng mà thôi.
Nói ra tất cả những điều này, Woody, tôi mạnh mẽ đề nghị bạn, bây giờ hãy đến một câu lạc bộ nhạc Jazz yêu chuộng và nghe bài nhạc bạn thích. Đừng lãng phí thời gian! Hãy chi tiền vào những gì bạn luôn luôn muốn thực hiện. Và cũng cố gắng làm cho người khác hạnh phúc, bởi vì làm người khác hạnh phúc sẽ giúp bạn hạnh phúc. Đây là những điều tôi sẽ nói với Woody Àllen.
Ứng Dụng Sự Tỉnh Giác
Mỗi khoảnh khắc của cuộc sống đều bao hàm một cái chết nhỏ, chính cuộc sống mang lại cho chúng ta nhiều cơ hội để thoáng thấy được cái chết. Ngày nay, hầu hết mọi người đều quá bị phân tâm nên chỉ một số ít cố gắng tận dụng những cơ hội này. Tuy nhiên, có một con đường liên quan đến những cái chết nhỏ của cuộc sống sẽ giúp bạn chuẩn bị cho cái chết của thân thể bạn vào cuối đời sống này.
Tất cả những việc bạn cần làm là lưu ý để thấy rằng có một sự chấm dứt trong mọi việc bạn làm và trong mỗi khoảnh khắc – trong một mối quan hệ, hôn nhân, một cách sống, một cốc cà phê gần cạn.
Về nhiều mặt, phương pháp này nghe có vẻ quá đơn giản để mang lại hiệu quả thật sự. Nhưng, Tỉnh Giác Đơn Thuần chính là chìa khóa để hiểu rằng cái chết là một phần của mọi khoảnh khắc trong đời sống.
Học cách làm thể nào để ý thức mà không cảm thấy rằng mình luôn luôn phải làm điều gì đó. Chỉ việc lưu ý.
Trớ trêu thay, những thay đổi và những kết thúc chúng ta trải nghiệm trong cuộc sống thường đem đến nhiều điều tốt đẹp hơn khó chịu.
Dù vậy, chúng ta lại luôn tạo ra những vở kịch lớn về mọi thứ, đặc biệt với những thay đổi được gán nhãn ‘xấu, tồi’. Như vậy, hãy học cách tận hưởng và trân trọng cuộc sống thay vì rầu rĩ suy nghĩ về những việc mà chúng ta hoàn toàn không thể kiểm soát được.
Thực Hành Với Giấc Ngủ
Bất kể niềm tin hay thực hành tâm linh của bạn là gì, hãy luôn nguyện rằng bạn có thể nhận ra những cơn mộng thật sự chỉ là mộng. Nhận biết mình mơ khi bạn đang mơ. Sai lầm lớn mà mỗi chúng ta đều mắc phải trong nhiều đời kiếp chính là tưởng rằng mọi thứ ta trải nghiệm đều là thật. Đừng phạm sai lầm này nữa! Khi ngủ, hãy mô phỏng khoảnh khắc chết bằng cách buộc mình tin rằng bạn sắp chết. Nếu muốn bạn có thể thử cách sau đây, đây là cách dựa trên thực hành lập nguyện ước.
Dành cho người không theo Đạo Phật
Khi nằm xuống ngủ, bạn hãy nghĩ: đêm nay, có thể tôi sẽ chết. Điều này có thể xảy ra. Tôi có thể sẽ không bao giờ thức dậy một lần nào nữa. Tha thứ cho những ai cần bạn tha thứ. Quên tất cả mọi thứ mà bạn nên quên. Gợi lên trong Tâm bạn bất cứ điều gì khiến bạn cảm thấy an dịu và thư giãn – có thể là một chiếc lá rơi hay tiếng kêu ‘quạc quạc’ của một chú vịt. Quan trọng hơn là, bạn hãy nguyện ước rằng mình và tất cả chúng sinh hữu tình sẽ có và trải nghiệm được tất cả những điều tốt đẹp. Thực tế, nếu bạn có thể tập trung vào việc chăm sóc cho mọi người hơn bản thân mình, điều này không những đem lại cho bạn niềm vui lớn lao, mà còn đồng thời đảm bảo rằng bản thân bạn sẽ được chăm sóc tốt.
Khi dần chìm vào giấc ngủ, sự ý thức của bạn về thân thể – những điều mắt thấy, mũi ngửi, lưỡi nếm được và v.v… – đều dần bị mất đi bởi giấc ngủ.
Trong lần thức dậy tiếp theo, tưởng tượng rằng bạn vừa được tái sinh và một cuộc sống mới bắt đầu.
Quan sát làm thế nào mà bạn kết nối lại được với các giác quan và các đối tượng của giác quan.
Để ý tiếng chim hót, ngửi mùi hơi thở thối vào buổi sáng của mình, nếm lại vị giác trong miệng sau một đêm dài.
Hãy tự suy nghĩ:
Thế giới mà tôi vừa thức tỉnh trở lại này sẽ không tồn tại mãi mãi.
Nhìn vào cái bàn mới của bạn và những gói đồ dùng văn phòng phẩm đầy tinh tế sản xuất từ Nhật Bản còn chưa mở. Hãy sử dụng cả hai ngay bây giờ với sự trân trọng, bởi đây có thể là lần cuối cùng bạn dùng nó.
Dành cho Phật Tử
Nếu bạn muốn, hãy làm theo truyền thống Phật Giáo xưa và tưởng tượng rằng tất cả chư Phật và chư Bồ Tát đều tụ hội phía trên gối bạn. Vì vậy, trước khi nằm xuống ngủ, hãy cúng dường lễ lạy lên chư Vị.
Nếu bạn muốn bắt chước tư thế nằm nghiêng nổi tiếng của Đức Phật, thì hãy nằm nghiêng bên phải khi ngủ.
Suy nghĩ: Con muốn tận dụng giấc ngủ đêm nay. Con quy ngưỡng hoàn toàn trước Đức Phật, Giáo Pháp và Tăng Đoàn. Con muốn giấc ngủ này sẽ lợi lạc và ý nghĩa cho bản thân và người khác.
Khi dần chìm vào giấc ngủ, suy nghĩ: Con đang dần chết; Ý thức của con về các giác quan đang tan rã.
Khi bạn thức dậy, suy nghĩ: Con vừa được tái sinh. Con khao khát tận dụng cuộc sống mong manh này vì lợi lạc cho bản thân và người khác.
Với hành giả Kim Cương Thừa
Ước nguyện bạn sẽ nhận thức và kinh nghiệm trạng thái sáng rõ của tánh biết đơn thuần. Tiến trình ngủ sẽ cho chúng ta cơ hội tuyệt vời để nhận ra sự sáng rõ này, hãy lập lời nguyện ước mạnh mẽ hướng về ‘nhận thức’ thuần tịnh. Khi chết, tất cả những cơ chế cảm quan của bạn sẽ tan rã, nghĩa là ‘sự nhận biết đơn thuần’ sẽ hoàn toàn không bị phiền nhiễu bởi những giác quan hoặc những phản ứng của bạn trước những đối tượng của giác quan. Tất cả những gì còn lại chỉ là Tâm thức.
Như vậy, hãy ghi nhớ trong Tâm phần thực hành về giấc ngủ vừa được mô tả, quán tưởng một bông hoa sen ở chính giữa tim bạn, trên đó vị Đạo Sư đang an tọa, Đạo Sư chính là hiện thân của tất cả chư Phật. Sau đó, khi dần thiếp đi, hãy chỉ nghĩ đến vị Đạo Sư của bạn.
Đức Dzongsar Khyentse Rinpoche